Phong trào dân chủ 1936 - 1939 là phong trào đấu tranh của các tầng lớp nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của ĐCS Đông Dương nhằm chống bọn phản động thuộc địa, chống phát xít, chống chiến tranh, đòi các quyền tự do dân sinh, dân chủ, cơm áo và hoà bình. phong trào này đúng với tên gọi là một cuộc vận động dân chủ nhưng vẫn mang tính dân tộc.
- Trước hết phong trào mang tính dân tộc bởi nó xuất phát từ chính yêu cầu khách quan của lịch sử:Từ sau 1884, sau khi triều đình nhà Nguyễn kí hiệp ước hiệp ước Pa tơ nốt đã chấm dứt thời kì phong kiến độc lập ở nước ta, Việt Nam trở thành nước thuộc địa nửa phong kiến. Xã hội VN tồn tại hai mâu thuẫn cơ bản là mâu thuẫn giữa toàn thể dân tộc ta với thực dân Pháp và mâu thuẫn giữa nhân dân ta với địa chủ phong kiến. Từ đó đặt ra hai nhiệm vụ cơ bản của cách mạng VN là cứu nước gắn liền với cứu dân, giải phóng giai cấp đồng thời với giải phóng xã hội, giải phóng con người, giải quyết vấn đề dân tộc với vấn đề dân chủ. Hai nhiệm vụ này gắn chặt với nhau, không tách rời nhau, tuy ở từng thời kì, căn cứ vào hoàn cảnh cụ thể Đảng ta có sự điều chỉnh đặt nhiệm vụ này lên trước nhiệm vụ kia, nhưng không được sao nhãng cả hai nhiệm vụ. Như ở thời kỳ cao trào cách mạng 1930-1931, xuất phát từ hoàn cảnh cụ thể mâu thuẫn giữa dân tộc ta với thực dân Pháp lên cao, nhiệm vụ dân tộc được đặt lên hàng đầu xong phong trào đó vấn đề dân chủ vẫn được đặt ra và giải quyết (sự ra đời của nhà nước Xô Viết cùng những chính sách tiến bộ....). sang đến phong trào 1936 -1939 do hoàn cảnh thế giới và trong nước thay đổi đặc điểm nổi bật của phong trào là mang tính dân chủ sâu sắc nhưng nhiệm vụ giải phóng dân tộc cũng không bị sao lãng.
Về đối tượng cách mạng: Phong trào chưa nhằm vào đánh đổ toàn bộ thực dân Pháp nói chung mà là bọn phản động thuộc địa không chịu thực hiện chính sách mà Mặt trận nhân dân Pháp đã ban hành. Bọn phản động thuộc địa là bộ phận nguy hiểm nhất trong kẻ thù của dân tộc. Phong trào chưa nhằm đánh đổ toàn bộ kẻ thù dân tộc nhưng nhằm vào bộ phận nguy hiểm nhất trong kẻ thù của dân tộc, nên phong trào cũng mang tính dân tộc.
- Về mục tiêu đấu tranh: Đây là lúc Đảng chủ trương tạm gác khẩu hiệu độc lập dân tộc và cách mạng ruộng đất mà chỉ đòi các quyền tự do, dân sinh, dân chủ, đó là những quyền dân chủ đơn sơ nhưng cũng là quyền lợi của dân tộc và phải đấu tranh để đòi từ tay kẻ thù của dân tộc. Bởi thế phong trào mang tính chất dân tộc.
- Về lực lượng cách mạng: Đây là giai đoạn Đảng chủ trương thành lập Mặt trận thống nhất nhân dân phản đế Đông Dương, sau đổi thành Mặt trận Dân chủ Đông Dương, nhằm tập hợp mọi lực lượng dân chủ từ quần chúng nhân dân lao động đến các tầng lớp trên và kể cả những lực lượng thân Pháp nhưng có xu hướng chống phát xít ở Đông Dương, nhưng lực lượng chủ yếu trong mặt trận này vẫn là lực lượng dân tộc, mà đông đảo nhất là công nhân, nông dân. Vì thế xét về lực lượng thì đây là phong trào mang tính chất dân tộc.
- Về mặt ý nghĩa: Giai đoạn 1936 - 1939 đã làm cho trận địa và lực lượng của cách mạng được mở rộng, đặc biệt đã xây dựng nên lực lượng chính trị quần chúng hùng hậu, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên, tích lũy thêm nhiều kinh nghiệm chuẩn bị tiến lên làm cách mạng giải phóng dân tộc về sau.
- Trước hết phong trào mang tính dân tộc bởi nó xuất phát từ chính yêu cầu khách quan của lịch sử:Từ sau 1884, sau khi triều đình nhà Nguyễn kí hiệp ước hiệp ước Pa tơ nốt đã chấm dứt thời kì phong kiến độc lập ở nước ta, Việt Nam trở thành nước thuộc địa nửa phong kiến. Xã hội VN tồn tại hai mâu thuẫn cơ bản là mâu thuẫn giữa toàn thể dân tộc ta với thực dân Pháp và mâu thuẫn giữa nhân dân ta với địa chủ phong kiến. Từ đó đặt ra hai nhiệm vụ cơ bản của cách mạng VN là cứu nước gắn liền với cứu dân, giải phóng giai cấp đồng thời với giải phóng xã hội, giải phóng con người, giải quyết vấn đề dân tộc với vấn đề dân chủ. Hai nhiệm vụ này gắn chặt với nhau, không tách rời nhau, tuy ở từng thời kì, căn cứ vào hoàn cảnh cụ thể Đảng ta có sự điều chỉnh đặt nhiệm vụ này lên trước nhiệm vụ kia, nhưng không được sao nhãng cả hai nhiệm vụ. Như ở thời kỳ cao trào cách mạng 1930-1931, xuất phát từ hoàn cảnh cụ thể mâu thuẫn giữa dân tộc ta với thực dân Pháp lên cao, nhiệm vụ dân tộc được đặt lên hàng đầu xong phong trào đó vấn đề dân chủ vẫn được đặt ra và giải quyết (sự ra đời của nhà nước Xô Viết cùng những chính sách tiến bộ....). sang đến phong trào 1936 -1939 do hoàn cảnh thế giới và trong nước thay đổi đặc điểm nổi bật của phong trào là mang tính dân chủ sâu sắc nhưng nhiệm vụ giải phóng dân tộc cũng không bị sao lãng.
 |
| Phong trào dân chủ 1936 - 1939 |
- Về mục tiêu đấu tranh: Đây là lúc Đảng chủ trương tạm gác khẩu hiệu độc lập dân tộc và cách mạng ruộng đất mà chỉ đòi các quyền tự do, dân sinh, dân chủ, đó là những quyền dân chủ đơn sơ nhưng cũng là quyền lợi của dân tộc và phải đấu tranh để đòi từ tay kẻ thù của dân tộc. Bởi thế phong trào mang tính chất dân tộc.
- Về lực lượng cách mạng: Đây là giai đoạn Đảng chủ trương thành lập Mặt trận thống nhất nhân dân phản đế Đông Dương, sau đổi thành Mặt trận Dân chủ Đông Dương, nhằm tập hợp mọi lực lượng dân chủ từ quần chúng nhân dân lao động đến các tầng lớp trên và kể cả những lực lượng thân Pháp nhưng có xu hướng chống phát xít ở Đông Dương, nhưng lực lượng chủ yếu trong mặt trận này vẫn là lực lượng dân tộc, mà đông đảo nhất là công nhân, nông dân. Vì thế xét về lực lượng thì đây là phong trào mang tính chất dân tộc.
- Về mặt ý nghĩa: Giai đoạn 1936 - 1939 đã làm cho trận địa và lực lượng của cách mạng được mở rộng, đặc biệt đã xây dựng nên lực lượng chính trị quần chúng hùng hậu, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên, tích lũy thêm nhiều kinh nghiệm chuẩn bị tiến lên làm cách mạng giải phóng dân tộc về sau.
